Delft toen en nu
Wekelijkse serie in de krant sinds 1992
‘Fotograaf Willem de Bie keert terug naar de locaties waar Tiemen van der Reijken ooit zijn foto’s maakte. Een dubbele kijk op Delft met unieke beelden van de Prinsenstad’
Boek ‘Dubbel Delft’
Deel 1 – 2002
In 2002 maakte Willem de Bie in samenwerking met de gemeente Delft een fraai boek waarin 100 van de mooiste afleveringen van de serie zijn gebundeld. Helaas is het boek, na drie drukken, uitverkocht. Een enkele keer duikt er wel eens een op op internet. Het plan is om in 2018 een tweede deel uit te geven.
Tiemen van der Reijken
Fotograaf
Natuurlijk is het wiel al geruime tijd geleden uitgevonden, dus ook het idee van de ‘oude foto’ en de op dezelfde plek gemaakte ‘nieuwe’ is niet nieuw. Voortbordurend op de normaal menselijke nieuwsgierigheid maakten fotografen, filmers en schrijvers al lang geleden producten die we anno nu scharen onder de noemer ‘Dubbel Delft’. Zo’n 26 jaar geleden zette Willem de Bie een advertentie in de krant waarin hij lezers vroeg naar foto’s – ‘geen ansichtkaarten’ – van Delft. Vanuit de hersenpan van een fotograaf geredeneerd: zijn er nog mooie, interessante, nooit geziene foto’s van de stad die ik wellicht zou kunnen vasthouden en inscannen. Een van de reacties kwam van de dochter van Tiemen, Helen van der Reijken. Helen had, samen met Bob van Ommen, een fotozaak op de plek waar vader Tiemen ooit was gestart als fotograaf. Aan de Delftse Koornmarkt. Helen vertelde Willem dat ze nog ‘een aantal’ dozen had met negatieven van haar vader en dat hij die wel mocht komen ophalen.
De Bie haalde de dozen op, reed naar zijn studio, pakte een loep, en legde een negatief op een lichtbak. Urenlang keek hij gebiologeerd naar de haarscherpe plaatjes die de 4 bij 5 inch negatieven die Tiemen in de loop van de decennia maakte opleverden. Delft in de jaren dertig tot en met zeventig, prachtige beelden! Een stad in een periode waarin veel meters werden gemaakt met stadsuitbreiding in alle winderichtingen, renovatie en belangrijke zaken als het spoorviaduct, de TH/TU, de Gistfabriek, de Kabelfabriek en nog veel meer. De logische gedachte boven de lichtbak was steeds ‘waar is dit’ en ‘hoe ziet het er daar nu uit’. De rest is historie en kennen vooral Delftenaren nu als ‘Dubbel Delft’. Die dubbelfoto’s waren, zoals gezegd, niks nieuws. Ook Tiemen maakte voor de Delftsche Courant met enige regelmaat dit soort dubbelportretten van de stad. De ‘oude foto’ was vaak een ansichtkaart, een tekening of een schilderij. Soms had hij in zijn eigen archief mooi beeldmateriaal wat als ‘oude foto’ kon dienen.
Tiemen was een landelijk bekend fotograaf. Zo ging hij met veel buitenlandse reizen van ZKH’s Juliana & Bernhard mee, was een begenadigd sportfotograaf en was daar waar een persfotograaf hoorde te zijn. Beroemd van hem zijn de foto’s van de Bevrijding en de gevolgen van de Watersnood-ramp in 1953.
Op 14 oktober 2002, vlak voor de presentatie van het eerste Dubbel Delft-boek, overleed Tiemen van der Reijken. Wat blijft zijn de fraaie Delftse foto’s in ‘zijn’ rubriek, als eerbetoon aan één van de meest beeldbepalende fotografen van Delft.
Foto links: Tiemen samen met andere pers-collega’s in gesprek met Harry van Maurik van de RVD. Onderwerp van gesprek: de mogelijkheden voor de Pers tijdens het bezoek van ZKH Juliana aan het Watersnood-gebied (1953).
Sebastiaansbrug
Van idioot plan naar nieuwe brug
Het is voor Willem de Bie vaak weer een uitdaging om de plek te vinden waar Tiemen vd Reijken zijn foto’s maakt. Begane grond is wat eenvoudiger, hoewel op de plek waar Tiemen ooit stond vaak sprake is van bebouwing. Net als de Bie had hij een voorliefde voor net even wat andere standpunten. Zeker als het gaat om stadsgezichten moest je volgens hem een goed overzicht hebben, wat vaak resulteerde in het klauteren naar en op daken, dakramen, bouwstellingen, bomen, ladders en dergelijke. Voor de foto die hij in 1963 moest maken van de toen nieuwe Sebastiaansbrug wilde hij ook laten zien waar de brug ten opzichte van de binnenstad werd gebouwd. Vooral omdat er een idioot gemeentelijk plan was om deze brug via de nieuwe Kerk en de Verwersdijk in rechte lijn met de Reineveldbrug te verbinden. Op de oude foto is goed te zien dat de brug ook die richting uit wijst.
Gelukkig kwamen de stedenbouwers tijdig bij bewustzijn en verdween het plan in de vuilnisbak. Gelukkig voor decennia later was de brug vrij ruim uitgevallen en kon het verkeer er al die jaren ruim overheen. Totdat de tram kwam. Die moet over de Sebastiaansbrug om in de TU-wijk en verder te komen. Lang verhaal kort: de nieuwe brug komt er. Wel na heel veel gemits, gemaar en onenigheid over ‘wie zal dat betalen’. Het wordt uiteindelijk geen hemelbestormend ontwerp: voor zo’n 25 miljoen en met hergebruik van delen van de oude brug moet ’t gaan lukken. Net als de huidige brug wordt de nieuwe Sebastiaansbrug een basculebrug met een doorvaarthoogte van 4,5 meter. De bus en tram krijgen twee naast elkaar liggende rijstroken, en aan weerszijden komen vrijliggende voet- en fietspaden. De vier zijkanten van de brug worden voorzien van groenblijvende beplanting. Gemotoriseerd verkeer beschikt op de nieuwe brug over twee keer één rijstrook, dat dan weer wel. Terug naar 1963. Tiemen had een rondje gelopen om de TH-gebouwen en zag helemaal bovenin een dakraam dat het voor hem gewenste uitzicht kon geven. En aldus maakte hij zijn foto. Grootste verschil is het verdwijnen van de oude gasfabriek, de grote schoorstenen en bijbehorende gashouder. Er voor in de plaats kwam winkelcentrum In de Veste, een nieuw theater en nieuwbouw rond de Zusterlaan. (meer Delft: www.nl-beeldbank.com)
NL-BEELDBANK.COM
Dubbel Delft foto’s en meer
Een groot deel van de foto’s die ooit via ‘Dubbel Delft’ zijn gepubliceerd, zijn terug te vinden op de beeldbank van Willem de Bie. Naast digitale bestanden zijn er ook afdrukken te bestellen. En er is natuurlijk meer ‘Delft’ te vinden. Zo maakt De Bie al zo’n 30 jaar luchtfoto’s van de Prinsenstad, zowel vanuit het vliegtuig als – de laatste jaren – met de drone.